Էլեկտրական հոսաքնի աշխատանքը և հզորությունը

Էլեկտրական հոսանքն օժտված է էներգիայով, որի հաշվին նա կարող է աշխատանք կատարել: Հոսանքի կատարած աշխատանքի շնորհիվ էլեկտրական էներգիան փոխակերպվում է էներգիայի այլ տեսակների: Օրինակ՝ ջեռուցիչ սարքերում էլեկտրաէներգիան փոխակերպվում է ջերմային էներգիայի, էլեկտրաշարժիչում՝ մեխանիկական էներգիայի, էլեկտրոլիզի ժամանակ՝ քիմիական էներգիայի և այլն:

                     

Ենթադրենք սպառիչ (լամպ, ջերմատաքացուիչ, էլեկտրաշարժիչ) պարունակող շղթայի տեղամասում լարումը U է, հոսանքի ուժը I և tժամանակամիջոցում նրանով անցել է q լիցք: Լարման սահմանումից հետևում է, որ A=q⋅U, իսկ քանի որ հաստատուն հոսանքի դեպքում  q=I⋅t , ապա՝  A=U⋅I⋅t (1): Այսինքն.

Հաստատուն հոսանքի աշխատանքը շղթայի տղամասում հավասար է հոսանքի ուժի, լարման և այն ժամանակամիջոցի արտադրյալին, որի ընթացքւմ կատարվել է այդ աշխատանքը:

Աշխատանքի այս (1) բանաձևը թույլ է տալիս որոշել հոսանքի կատարած աշխատանքը, անկախ այն բանից, թե այդ հոսանքի էներգիան էներգիայի ի՞նչ տեսակների է փոխակերպվել՝ ջերմային, մեխանիկական, թե քիմիական:

Միավորների ՄՀ-ում հոսանքի աշխատանքը արտահայտում են ջոուլով (Ջ)

Էլեկտրական շղթայում հոսանքի՝ աշխատանք կատարելու արագությունը բնութագրող մեծությունը անվանում են հոսանքի հզորություն և նշանակում ՝ P տառով:

Եթե t ժամանակում հոսանքը կատարում է  A աշխատանք, ապա P=At (2): Հաշվի առնելով աշխատանքի (1) բանաձևը կստանանք P=U⋅I (3)

Հաստատուն հոսանքի հզորությունը շղթայի տվյալ տեղամասում հավասար է հոսանքի ուժի և տեղամասի ծայրերին կիրառված լարման արտադրյալին:

Օգտվելով Օհմի օրենքից (3) բանաձևը կարելի է ներկայացնել հետևյալ տեսքով  P=U2R և P=I2⋅R

Միավորների ՄՀ-ում հզորությունն արտահայտվում է վատտով (Վտ). 1Վտ=1Ջ/վ

Հզորությունը հավասար է 1Վտ — ի, եթե 1վ — ում կատարվում է 1Ջ աշխատանք:

Կիրառվում են նաև 1կՎտ (կիլովատ), 1ՄՎտ(մեգավատ), 1մՎտ(միլիվատ) միավորները:

1մՎտ=0.001Վտ

1ՄՎտ=1000000Վտ

1կՎտ=1000Վտ

Հզորությունը չափող սարքը կոչվում է Վատտմետր:

 

Կենցաղում հոսանքի աշխատանքը չափում են Էլեկտրական հաշվիչ կոչվող հատուկ սարքով: Այս դեպքում գործածվում է հոսանքի աշխատանքի արտահամակարգային միավորը՝ 1ԿՎտ·ժ

1ԿՎտ.Ժ=1000Վտ⋅3600վ=3600000Ջ

Մագնիսեր, մագնիսական դաշտեր և տեղեկություն․․․

Մագնիտական դաշտ

Մագնիսական դաշտը դա վեկտորական դաշտ է, որը բնութագրում է էլեկտրական հոսանքի և մագնիսական նյութերի, օրինակ՝ երկաթի մագնիսական ազդեթությունը։ Այս դաշտ կարող է իր մոտ ձգել ցանկացած մագնիսական նյութ, օրինակ՝ երկաթը կամ ավազը։ Նաև կարող է իր մոտ ձգել մագնիս, համ իրենից հեռացնել, նայած մագնիսի, որ բեվեռն է ընդառաջ մագնիսական դաշտին հյուսիսային, թե հարավային։ Մագնիսական դաշտը առաջանում է լիցքավորված մասնիկների փոխազդեթությունից։ Մագնիսական դաշտում լիցքավորված մասնիկի վրա ազդող ուժը Կոչվում է Լորենցի ուժ։

Փաստեր մագնիսների մասին

• Մագնիսները միշտ պահպանում էն իրենց բևեռները, նույնիսկ  եթե նրանց մեջտեղից կիսենք։
• Ամենաուշեղ մագնիսները, կամ մագնիսական դաշերը դրանք աստղեր էն Մագնետար անվանմամբ։ Այս “մագնիսները” կարող են ոչինչացնել փոքրիկ մոլորակներ, եթե մի փոքր մոտենան։ Բարեբախտաբար այս աստեղից տասնյակներ կան և դրանք շատ հեռու են Երկիր մոլորակից։
• Հազվադեպ հանդիպող մագնիսներ կարող էն մագնիսական իրերին մագնիս դարձնել։ Ֆերոմագնիսական իրեր ինպիսին է երկաթը կարող են են մագնիսական ուժ ստանալ մշտական մագնիսներից։ Օրինակ՝ եթե այդպիսի մագնիսը շփեք պտուտակահանի հետ, կտեսնեք, որ այն կարողանում է իր մոտ ձգել մագնիսական առարկաններ։
• Որոշ կենդանիների վրա մագնիսը ազդեթություն ունի։ Նախքինում գիտնականները աշխատել են մագնիսներով,  որպեսզի ուսումնասիրեն մեղուների կապակթությունը և այլ բազմաթիվ կենդանիների պահվածները։ Պաճառն այն է, որ որոշ կենդանիներ զգում են մագնիսական դաշտերը։ Օրինակի համար՝ շնաձգները հեռանում են մագնիսներից, իսկ թռչունները և կրյաները “նավարկում” են մագնիսական դաշտերի օգտնությամբ։
• Մագնիսները երկար ժամանակվա պատմություն ունեն։ Չինական գրերում ասվում է, որ շատ դարեր առաջ մարդիկ կողմնորոշվել են մագնիսների օգնությամբ։ Իմ կարծիքով էլ, այստեղից ծագել է կողմնացույցի գաղափարհը։

Առօրյա իրեր, ոնոնց կազմության մեջ մեծ նշանակություն ունեն մագնիսները

• Այս ցանկում ես վստահ եմ, որ բոլորիտ մտքին էլ առաջինը եկան սառնարանի վրա փաքցվող մագնիսները։
• Սովորական դարակները, որոնք աշխատում են բանալիներով։ Այս դարակների կոխպեկների կազմության մեջ կա մագնիս։ Մագնիսի նշանակությունը այն է, որ այն դուռը փակ պահի այն ժամանակ, երբ դուռը ծածկած է, բայց կոխպեկը չեն կոխպել։
• Բարձախոսերի մեջ տեղադրված են էլեկտրոմագնիսներ։ Երբ այս էլեկտրոմագնիսների էլեկտրոնային ուժ է հասնում, նրանք զարկերակի պես սիմուլացիա են ստեղծում, հաղորդելով բարձրախոսին իր դղրդայնությունը։
• Կողմնացույցերը իրենց մեջ ունեն մագնիսներ։ Այս մագնիսների օգնությամ ենք կարողանում կողմնորոշվել որտեղ ենք նայում կամ գնում։
• Զարմանալիորեն մագնիսները իրենց տեղն են գտել բժշկության մեջ։ Երբևե լսել ե՞ք MRI մասին։ MRI-ը դա բժշկական մի թեստ է, որը մագնիսների օգնությամբ կարողանում է եռաչափ պատկերներ ստանալ մարդու օրգանիզմի մեջ կայացած ջրածնի քանակի մասին։
• Տեխնոլոգիաի գագաթնակետում է հայտվել Չինական գլուխգործոց Մագլև գնացքը։ Որը մագնիսների օգնությամբ կարողանում է ստանալ լեվիտացիա և որի արդյունքում կարողանում է գերազանցել անհնարավոր արագություններ։ Վերջին Մագլևի նմուշը կարողանում էր հասնել մինջև 600 կմ/ժ արագություն։ Չինաստանը մտածում է ստեղծել հատուկ ճանապարհ այս Մագլևի համար, որպեսզի այն կարողանա Չինաստանից Բրիտանյա հասնի 10 րոպեում։
• Մեզ շատ հայտնի ուետլիքի կամ կոֆեի ապառատների մեջ կան մագնիներ։ Մագնիսների օգնությամբ է այն կարողանում տարբերել մետաղադրամը, այլ ժետոնից։ Թղթադրամների թանակի մեջ կա մագնիսական փոշի, որը օգնում է այս ապառատին տարբերել իսկական գումարը կեղծից։

Մարմինների Էլեկտրականացումը: Էլեկտրական լիցք: Կուլոնի օրենքը

Դեռ հին ժամանակներից հայտնի էր, որ մի մարմինը մյուսով շփելիս, օրինակ՝ սաթը բրդով կամ ապակին մետաքսով, նրանք ձեռք են բերում այլ մարմիններ դեպի իրենց ձգելու հատկության:

Ակնհայտորեն երևում է նաև, որ ձգողության այդ ուժը բազմաթիվ անգամ գերազանցում է նույն մարմինների գրավիտացիոն փոխազդեցության ուժը: Այս նոր փոխազդեցությանն անվանում են էլեկտրական (հուներեն «էլեկտրոն» բառը նշանակում է սաթ), փոխազդող մարմիններին՝ էլեկտրականացած, իսկ պրոցեսը՝ էլեկտրականացում:

Մարմինների էլեկտրական փոխազդեցությունը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է էլեկտրական լիցք և նշանակվում q տառով:

ՄՀ-ում էլեկտրական լիցքի միավորը Կուլոնն է (1 Կլ)՝ ի պատիվ Շառլ Կուլոնի (1736−1806 թթ.), ով ձևակերպել է էլեկտրական լիցքերի փոխազդեցության օրենքը:

Ինչպես ցույց տվեցին փորձերը, բրդով շփված 2 սաթե կամ մետաքսով շփված 2 ապակե միատեսակ ձողերը իրար վանում են, իսկ ապակե և սաթե ձողերը՝ իրար ձգում:

Նշանակում է գոյություն ունի երկու տեսակի էլեկտրական լիցք: Ամերիկացի ֆիզիկոս Բենջամին Ֆրանկլինի առաջարկով մետաքսով շփված ապակու վրա առաջացած լիցքն անվանեցին դրական և վերագրեցին «+» նշան, իսկ բրդով շփված սաթի վրա առաջացած լիցքին՝ բացասական և վերագրեցին «−» նշան: Այս նշանակումից հետո կարելի է սահմանել լիցքավորված մարմինների փոխազդեցության կանոնը:

Նույն նշանի (կամ նույնանուն) լիցքեր ունեցող մարմինները փոխադարձաբար վանում են, իսկ հակառակ նշանի (կամ տարանուն) լիցքեր ունեցող մարմինները փոխադարձաբար ձգում են միմյանց:

Էլեկտրական փոխազդեցության ուժի գոյությունը պայմնավորված է մարմինների վրա ստատիկ լիցքերի առկայությամբ, այդ ուժի ուղղությանը՝ լիցքերի նշանով: Փորձը ցույց է տալիս, որ լիցքավորված մարմինների փոխազդեցության ուժի մեծությունը ախված է նրանց լիցքերի մեծություններից և լիցքավորված մարմինների միջև եղած հեռավորությունից:

Երկու անշարժ, կետային (փոքր չափեր ունեցող) լիցքերի փոխազդեցության ուժի մեծությունը ուղիղ համեմատական է լիցքերի մոդուլների արտադրյալին և հակադարձ համեմատական է դրանց հեռավորության քառակուսուն:

F=Kq1q2R2

որտեղ q1-ը և q2-ը փոխազդող մարմինների էլեկտրական լիցքերի մեծություններն են, R-ը՝ նրանց միջև եղած հեռավորությունը: k-ն համեմատականության գործակից է, հաստատուն մեծություն, որը հավասար է k=9⋅109Ն⋅մ2/Կլ2

Փորձնական ճանապարհով ստացված այս օրենքը կոչվում է Կուլոնի օրենք:

29.

Է. Ղազարյանի դասագրքից՝ էջ.178-իցխնդիրներ30-ից մինչև 47,իսկ էջ179-ից խնդիրներ48,49,50,51

F=6Ն

m=3կգ

__________

a=?

a=F/m

a=6Ն/3կգ=2մ/վ2

30.

m=60տ

F=90կՆ

________
a?

a=F/m

a=90կՆ/60տ

a=90.000Ն/60.000կգ=1.5մ/վ2

31.

F=6կՆ

a=2մ/վ2

____________

m-?

m=F/a=6կՆ/2մ/վ2=3տ

32.

m=200կգ

a=0.2մ/վ3

_______________

F=?

F=ma=200կգ*0.2մ/վ2=40Ն

33.

F=2Ն

a=8մ/վ2

____________________

m=?

m=F/a=2Ն/8մ/վ2=0.25կգ

34.

Fք>Fդ+Fշ (հավասար արագացող՝ աճող)

Fք<Fդ+Fշ (Հավասար արագացող՝ նվազող)

Fք=Fդ+Fշ (հավասարաչափ)

35.

m=3m

F=F

__________________

a=a/3

Պատ.՝ կփոքրանա 3 անգամ:

36.

Fա=5Ն

m=10տ

a=0.5մ/վ2

Fա=20Ն

m=40տ

a=0.5մ/վ2

Պատ՝ չի փոխվի:

37.

Fա=60Ն

a=8մ/վ2

a2=2մ/վ2

____________________

Fա=?

Fա=60Ն/4=15Ն

38.

m1=10Կգ

a1=2մ/վ2

m2=5Կգ

_______________________

a2-?

a2=m1a1/m2=10կգ2մ/վ2/5կգ=4մ/վ2

40.

F=40Ն

a=8մ/վ2

a2=0,15մ/վ2

___________
F2-?

F2=Fa2/a=40Ն0,15մ/վ2/8մ/վ2=7,5 Ն

41.

m=100կգ

a=1,2մ/վ2

F2=50Ն

____________

F-?

F=ma+F=100կգ1,2մ/վ2+50Ն=170Ն

42.

m=2տ

v=36կմ/ժ

t=40վ

___________

F-?

F=ma=mv/t=2տ36կմ/ժ/40վ=1800Ն

44.

F1=3Ն

___________

F2=?

F1=F2=3Ն

45.

m1=40կգ

m2=50կգ

F=10Ն

____________

a1, a2 – ?

a1=F/m1=10Ն/40կգ=0,25մ/վ2

a2=F/m2=10Ն/50կգ=0,2մ/վ2

46.

F1=F2=50Ն

ուժաչափ-?

____________

ուժաչափ=50Ն

47.

Այն չի շարժվում, երբ մարդ հրում է այն, որովհետև ազդող համազոր ուժը 0 է:

48.

m=3տ

v=8կմ/վ

____________

p-?

p=mv=3տ8կմ/վ=24կգ x մ/վ

49. m=100գ

v=80մ/վ2

____________

p-?

p=mv=100գ80մ/վ2=8կգ x մ/վ

Է. Ղազարյանի դասագրքից՝ էջ.178-իցխնդիրներ30-ից մինչև 47,իսկ էջ179-ից խնդիրներ48,49,50,51

29.

F=6Ն

m=3կգ

__________

a=?

a=F/m

a=6Ն/3կգ=2մ/վ2

30.

m=60տ

F=90կՆ

________
a?

a=F/m

a=90կՆ/60տ

a=90.000Ն/60.000կգ=1.5մ/վ2

31.

F=6կՆ

a=2մ/վ2

____________

m-?

m=F/a=6կՆ/2մ/վ2=3տ

32.

m=200կգ

a=0.2մ/վ3

_______________

F=?

F=ma=200կգ*0.2մ/վ2=40Ն

33.

F=2Ն

a=8մ/վ2

____________________

m=?

m=F/a=2Ն/8մ/վ2=0.25կգ

34.

Fք>Fդ+Fշ (հավասար արագացող՝ աճող)

Fք<Fդ+Fշ (Հավասար արագացող՝ նվազող)

Fք=Fդ+Fշ (հավասարաչափ)

35.

m=3m

F=F

__________________

a=a/3

Պատ.՝ կփոքրանա 3 անգամ:

36.

Fա=5Ն

m=10տ

a=0.5մ/վ2

Fա=20Ն

m=40տ

a=0.5մ/վ2

Պատ՝ չի փոխվի:

37.

Fա=60Ն

a=8մ/վ2

a2=2մ/վ2

____________________

Fա=?

Fա=60Ն/4=15Ն

38.

m1=10Կգ

a1=2մ/վ2

m2=5Կգ

_______________________

a2-?

a2=m1a1/m2=10կգ2մ/վ2/5կգ=4մ/վ2

40.

F=40Ն

a=8մ/վ2

a2=0,15մ/վ2

___________
F2-?

F2=Fa2/a=40Ն0,15մ/վ2/8մ/վ2=7,5 Ն

41.

m=100կգ

a=1,2մ/վ2

F2=50Ն

____________

F-?

F=ma+F=100կգ1,2մ/վ2+50Ն=170Ն

42.

m=2տ

v=36կմ/ժ

t=40վ

___________

F-?

F=ma=mv/t=2տ36կմ/ժ/40վ=1800Ն

44.

F1=3Ն

___________

F2=?

F1=F2=3Ն

45.

m1=40կգ

m2=50կգ

F=10Ն

____________

a1, a2 – ?

a1=F/m1=10Ն/40կգ=0,25մ/վ2

a2=F/m2=10Ն/50կգ=0,2մ/վ2

46.

F1=F2=50Ն

ուժաչափ-?

____________

ուժաչափ=50Ն

47.

Այն չի շարժվում, երբ մարդ հրում է այն, որովհետև ազդող համազոր ուժը 0 է:

48.

m=3տ

v=8կմ/վ

____________

p-?

p=mv=3տ8կմ/վ=24կգ x մ/վ

49. m=100գ

v=80մ/վ2

____________

p-?

p=mv=100գ80մ/վ2=8կգ x մ/վ

Արագացում

1.Ինչ է ցույց տալիս արագացումը:Որն է արագացման միավորը,ևինչպես է այն սահմանվում:Գրել բանաձևը: 

Այն շարժումը, որի  ընթացքում մարմնի արագությունը կամայական հավասար ժամանակամիջոցներում աճում է միևնույն չափով, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժում: 

a=v/t

2.Ինչպես են որոշում առանց սկզբնական արագության հավասարաչափ արագացող շարժման արագությունը:

?

3.Գրեք առանց սկզբնական արագության հավասարաչափ արագացող շաժում կատարողմարմնի անցած ճանապարհի բանաձևը:

?

Իսահակ Նյուտոն

Անգլիացի ֆիզիկոս, մաթեմատիկոս. ստեղծել է մեխանիկայի և աստղագիտության տեսական հիմունքները, հայտնագործել տիեզերական ձգողության օրենքը, մշակել դիֆերենցիալ և ինտեգրալ հաշիվը, պատրաստել հայելային հեռադիտակը, կարևորագույն փորձարարական աշխատանքներ կատարել օպտիկայի բնագավառում:

Ծնվել է Իսահակ Նյուտոնը Լինքոլնշիր կոմսության Վուլսթորփ գյուղում, ունևոր ֆերմերի ընտանիքում: Հայրը մահացավ մինչ զավակի ծնունդը, իսկ  Նյուտոնը ծնվեց վաղաժամ, Գալիլեի մահվան տարին և անգլիական քաղաքացիական պատերազմի նախաշեմին: Փոքրիկն այնքան թույլ ու հիվանդ էր, որ երկար ժամանակ նրան չէին կնքում: Այնուամենայնիվ, նա ապրեց և վաղաժամ մահացած հոր հիշատակին անվանվեց Իսահակ: Եվ չնայած իր հիվանդոտ մանկությանը ապրեց Իսակակ Նյուտոնը 84 տարի:

Երբ Նյուտոնը երեք տարեկան էր մայրը՝ Աննա Էյսքոուն, կրկին ամուսնանում է, իսկ Իսահակի դաստիարակությամբ զբաղվում է մորեղբայրը: Մանուկ տարիներին Նյուտոնը լռակյաց էր ու ինքնամփոփ, սիրում էր առանձնանալ ու կարդալ, կամ պատրաստել տեխնիկական խաղալիքներ՝ ժամացույցներ, հողմաղացներ և այլն: Զրկված լինելով հորից և մոր ուշադրությունից, նա դեռ մանկուց սովորում է միայնության, և ինչպես գրում են կենսագիրները, այդպես էլ միայնակ է մնում ողջ կյանքում:

1655-ից Նյուտոնը հաճախում է մոտակայքում գտնվող Գրանտեմի դպրոցը, որտեղ, ուսման ընթացքում բոլորը հիանում էին տղայի արտասովոր ունակություններով: Չնայած մոր ցանկությանը, որ որդին մնա և օգնի իրեն տնտեսության մեջ, Նյուտոնը 1661-ին մեկնում է Քեմբրիջի համալսարանի Թրինիթի քոլեջը, որտեղ էլ հանդիպում է հայտնի մաթեմատիկոս Ի. Բարրոուին:

19-ամյա Նյուտոնը ընդունելության համար հանձնեց միայն լատիներենի քննություն, որից հետո ընդունվեց քոլեջ անվճար ուսման հիմունքներով, իսկ 1664-ից դասվեց նաև թոշակ ստացող ուսանողների շարքը:

1664 թիվը Նյուտոնի համար ստեղծագործական վերելքի տարի էր: Նա կազմեց բնության և մարդկային կյանքի չլուծված խնդիրների ընդգրկուն ցուցակ, կազմված  45 կետից, որոշումով՝ իր գիտական գործունեությունը նվիրել այդ խնդիրների լուծմանը:

 1665-ին ավարտելով համալսարանը ստացել է բակալավրի գիտական աստիճան:

 1664թ. Ծննդյան տոներին լոնդոնյան տներում սկսեցին հայտնվել կարմիր խաչեր՝ ժանտախտի Մեծ համաճարակի առաջին նշանները: 1665թ.օգոստոսի 8-ին ժանտախտի համաճարակի աննախադեպ տարածման պատճառով դադարեցվեցին Թրինիթի քոլեջի դասերը: Նյուտոնը վերցնելով անհրաժեշտ ձեռնարկներն ու սարքավորումները, մեկնում է հայրենի Վուլսթորփ:

1665-1667 թվերը ծանր էին Անգլիայի համար: Ժանտախտի համաճարակը, որը միայն Լոնդոնում խլեց բնակչության հինգերորդ մասի կյանքը, հոլանդական պատերազմը և լոնդոնյան Մեծ հրդեհը ջլատել էին անգլիական թագավորության բարոյական և նյութական ռեսուրսները: Սակայն, այդ տարիներն ամենաարդյունավետն էին Նյուտոնի համար: Վուլսթորփի տանն առանձնացած, նա աշխատում է լույսի տարալուծման խնդիրների վրա: Սակայն այդ տարիների ամենամեծ ձեռքբերումը եղավ տիեզերական ձգողության օրենքը:

Այս խնձորենին այն հայտնի ծառի սերնդից է, որի տակ ըստ լեգենդի նստած էր Նյուտոնը, երբ խնձորն ընկավ գլխին:

1668-ին Նյուտոնին շնորհվել է մագիստրոսի աստիճան, իսկ 1669-ին Բարրոուն նրան է հանձնել ֆիզիկամաթեմատիկական ամբիոնը, որը նա զբաղեցրել է մինչ 1701-ը: 1671-ին Նյուտոնի կառուցած հայելային հեռադիտակի ցուցադրումը մեծ տպավորություն է գործել ժամանակակիցների վրա, և շուտով: 1695-ին ստանում է Դրամահատների տեսուչի պաշտոնը և կարգի է գցում Անգլիայի քայքայված դրամական գործը, որի համար 1699-ին ցմահ ստանում է Դրամահատների դիրեկտորի բարձր վարձատրվող կոչումը: Նույն թվականին նա ընտրվում է Փարիզի ԳԱ անդամ:

1705-ին Աննա թագուհին նրան է շնորհում ազնվականի տիտղոս: Ալևս նա Սեր Իսահակ Նյուտոնն էր: Դա առաջին դեպքն էր Անգլիայի պատմության մեջ, երբ տիտղոս էր շնորհվում գիտական նվաճումների համար:

1725-ին Նյուտոնի առողջությունը զգալիորեն վատացավ: Նա մահացավ քնի մեջ Քենինգսթոունում, Լոնդոնից ոչ հեռու 1727թ. մարտի 20-ին: Գրավոր կտակ նա չի թողել, սակայն մահից առաջ իր հսկայական կարողության մեծ մասը բաժանել է իր հարազատներին: Թագավորի հրամանով թաղվել է Իսահակ Նյուտոնը Վեսթմինսթերյան աբբայությունում:

Նյուտոնի մարդկային հատկանիշների մասին պահպանվել են բավական հակասական կարծիքներ: Սակայն բոլորը նշում են նրա հավասարակշռված խառնվածքը: Նա համարյա երբեք չէր կատակում կամ ծիծաղում, հուզվում կամ զայրանում: Նրա միտքը միշտ սևեռված էր որևէ խնդրի լուծման վրա, և դա էլ նրան դարձնում էր ցրված կամ անուշադիր ուրիշների նկատմամբ: Նա երբևէ չի հանգստացել, այցելել թատրոն կամ զվարճանքի այլ վայրեր: Այն ժամանակը, որ չէր ծախսում գիտության վրա, նա համարում էր կորած:

Իսահակ Նյուտոնը բարձրահասակ չէր, ուներ մարմնի ամուր կառուցվածք և ալիքավոր մազեր, որոնք մինչ մահը զարդարում էին նրա գլուխը: Կյանքի ընթացքում կորցրել է ընդհամենը մեկ ատամ ու երբեք ակնոց չի կրել ու չի հիվանդացել: Սննդի մեջ չափավոր էր, իսկ կենցաղում՝ խիստ: Կյանքում չլինելով շռայլ նա միշտ օգնել է իր բարեկամներին ու երիտասարդ գիտնականներին: Չի ունեցել ընտանիք ու երբևէ չի եղել ամուսնացած:

Նյուտոնի ռեֆլեկտորը

Օպտիկային վերաբերող առաջին աշխատանքում՝ «Լույսի և գույների նոր տեսություն» (1672թ) Նյուտոնն արտահայտել է իր հայացքները «լույսի մարմնականության» մասին (լույսի մասնիկային հիպոթեզը): Այդ աշխատանքի առաջացրած բուռն բանավեճերում Նյուտոնի հայացքների հակառակորդն էր Ռ. Հուկը, որն այդ ժամանակ իշխող ալիքային պատկերացումների կողմնակիցն էր: Պատասխանելով Հուկին՝ Նյուտոնն արտահայտել է լույսի մասնիկային և ալիքային պատկերացումները համատեղող հիպոթեզ: Այդ հիպոթեզը նա հետագայում զարգացրել է «Լույսի և գույների տեսություն» աշխատության մեջ, որտեղ նկարագրել է Նյուտոնի օղակներով փորձը և հաստատել լույսի պարբերականությունը: Լոնդոնի թագավորական ընկերության նիստում այդ աշխատությունն ընթերցելիս, Հուկը հանդես է գալիս առաջնության հավակնությամբ, և Նյուտոնը չի հրապարակում օպտիկային վերաբերվող աշխատանքները (այդ աշխատանքը  հրապարակվում է միայն 1704-ին Հուկի մահից հետո): «Օպտիկայում» Նյուտոնը նկարագրել է լույսի դիսպերսիայի հայտնաբերման ուղղությամբ իր կատարած խիստ մանրակրկիտ փորձերը, լույսի ինտերֆերենցիան բարակ թիթեղներում և ինտերֆերենցիոն գույների փոփոխությունը Նյուտոնի օղակներում՝  կախված թիթեղի հաստությունից: Ըստ էության, նա առաջինն էր, որ չափեց լուսային ալիքի երկարությունը:

«Հիմունքների» շապիկը

Անհավասարաչափ և հավասարաչափարագացող շարժումներ

1.Որ անհավասարաչափ շարժումն է կոչվում հավասարաչափարագացող:

Մարմնի շարժումը կոչվում է հավասարաչափ արագացող, եթե շարժման արագությունը կամայական հավասար ժամանակամիջոցներում փոխվում է նույն չափով։

2.Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում;

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի շարժման արագության փոփոխության և այն ժամանակամիջոցի հարաբերությանը , որի ընթացքում կատարվել է այլ փոփոխությունը, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում։

3.Ինչ է ցույց տալիս արագացումը: Որն է արագացման միավորը,ևինչպես է այն սահմանվում: Գրել բանաձևը:

Արագացումը ցույց է տալիս ժամանակում մարմնի արագության փոփոխության չափը։ Արագացման միավորն է 1 մ/վ²-ը: Բանաձև՝ a=v/t կամ a=v0/t:

4.Հավասարաչափ շարժման ճանապարհի և արագության բանաձևը:

Հավասարաչափ շարժման բանաձև. s=vt

Շարժման արագության բանաձև. v=s/t

5.Հավասարաչափ արագացող շարժման արագության և ճանապարհիբանաձևերը

Հավասարաչափ արագացող շարժման արագության բանաձև. v=at:

Հաշվարկման մարմին:Շարժման և դադարի հարաբերականությունը

1.ինչ է մեխանիկական շարժումը:

Մեխանիկական շարժումը մարմնի դիրքի փոփոխությունն է տարածության մեջ ժամանակի ընթացքում։

2.մեխանիկայի որ բաժինն  են անվանում կինեմատիկա:

Կինեմատիկա են անվանում, այն բաժինը, որն ուսումնասիրում է մարմինների շարժումը, առանց մարմինների զանգվածներն ու դրանց վրա ազդող ուժերը հաշվի առնելու:

3.ինչն են անվանում նյութական կետ:

Նյութական կետ են անվանում զանգված ունեցող այն մարմինը, որի չափերը անվերջ փոքր են այլ մարմինների կամ հեռավորությունների համեմատ և կարելի է անտեսել:

4.ինչն են անվանում շարժման հետագիծ(թվարկել տեսակները ):

Շարժման հետագիծը այն գիծն է, որը ցույց է տալիս մարմնի շարժման ճանապարհը: Տեսակները՝ ուղղագիծ և կորագիծ:

5.ինչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ:

Մարմնի անցած ճանապարհը որոշակի ժամանակամիջոցում անցած հետագծի երկարությունն է:

6.ինչով է տարբերվում հետագիծը մարմնի անցած ճանապարհից:

Մարմնի հետագիծը այն գիծն է, որով շարժվել է մարմինը, իսկ մարմնի անցած ճանապարհը որոշակի ժամանակամիջոցում անցած հետագծի երկարությունն է:

7.որ շարժումն են անվանում հավասարաչափ և որը ՝անհավասարաչափ:

Հավասարաչափ շարժման ժամանակ մարմինը հավասար ժամանակամիջոցում անցնում է հավասար ճանապարհ, իսկ անհավասարաչափ շարժման ժամանակ մարմինը անհավաարաչափ ժամանակամիջոցում անցնում է անհավասարաչափ ճանապարհ:

8.որ մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին:

Հաշվարկման մարմին կոչվում է այն մարմինը, որի նկատմամբ դիտարկում են այլ մարմինների դիրքերը։

9.Որ շարժումն է կոչվում անհավասարաչափ:Բերել օրինակներ:

Անհավասարաչափ է կոչվում այն շարժումը, որի ընթացքում հավասար ժամանակամիջոցում մարմինը անցնում է անհավասար ճանապարհներ: Օրինակ՝ կանգառից հեռացող ավտոբուսը, վայրէջք կատարող ինքնաթիռը և այլն:

10.Սահմանել անհավասարաչափ շարժման միջին արագություն:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի հետագծի երկարության և այդ անցնելու ժամանակի հարաբերությանը, կոչվում է միջին արագություն:

11.Գրել միջին արագության բանաձևը:

V=S/t

12.Ինչ ֆիզիկական իմաստ ունի անհավասարաչափ շարժման միջին արագությունը:

Մարմնի անցած ճանապարհի և այդ ճանապարհն անցնելու ժամանակի հարաբերությունն անվանում են մարմնի անհավասարաչափ շարժման միջին արագություն:

13.Ինչ է ակնթարթային արագությունը:

Ժամանակի տվյալ պահին մարմնի արագությունը կոչվում է ակնթարթային արագություն:

Ճնշման փորձեր

Փորձ 1

Նպատակը

Մենք այս փորձի նպատակն է հասկանալ գազի ճնշմուն հասկաթույունը: Գազը ինչպես է պայմանավորված իր փոփոխական մեծություններից, որոնք նրան բնութագրում են: Դրանք են՝ V (ծավալ), m (զանգված) t (ջերմաստիճան)

Անհրաժեշտ պարագաներ

Փուչիկ, Զանգ, Օդահան Պոմպ և թել

Լաբարատոր աշխատանքի ընթացքը

Սկզբում նիհարած փուչիկը թույլ ամրացեցինք թելով այնպես, որ փուչիկի մեջի օդը չանհետացավ: Հետո փուչիկը դրեցինք զանգի մեջ և սկսեցինք պտտել օդահան պոմպը և հանել նրա մեջ եղած օդի պաուրնակությունը: Մենք տեսանք թե ինչպես փուչիկը ուռեց, երբ մենք պտտում էինք օդի պոմպը:

Զանգի և փուչիկի մոլեկուլների քանակն նույն են և նրանք հավասար են դիպչում փուչիկին: Երբ մենք պտտեցինք օդի պոմպը նրա մեջի եղած մոլեկուլները դուրս եկան և փուչիկը ուռեց:

Այդտեղից մենք հասկացանք, որ գազում ճնշում կա և այն պայնավորված է մոլեկուլների հարվածների քանակից:

Հետո, որ մենք օդ ներս թողեցինք զանգի մեջ փուչիկը անմիջապես նիհարեց:

Փորձ 2

Փորձի նպատակ

Համոզվել, որ գազում կա ճնշում:

Անհրաժեշտ պարագաներ

Փորձանոթ, փուչիկ, թել, սպիրտայրոց, հարմարանք որ վրա կարող ենք փորձանոթ դնել

Ընթացքը

Մենք սկզբից փուչիկը կտրեցինք այնպես, որ կարողանանք հաքցնել տաևաին: Դրանից հետ մենք փուչիկի կտորը ամրացրեցինք փորձանոթին և փորձանոթը դրեցինք հարմարանքի վրա: Երբ փորձանոթի տակ վառեցինք սպիտայրարոցը փուչիկը սկսեց կամանց-կամանց բարձրանալ:

Փորձանոթի և փուչիկի վրա մոլեկուլների քանակն նույն են և նրանք հավասար են հարվածում փուչիկին: Երբ մենք սկսեցինք տաքացնել, մոլեկուլները սկսեցին արագ հարվածեն և փուչիկը ուռեց և այնուհետև տարան պայթեց։

Փորձ 3

Նպատա

Անհրաժեշտ պարագաներ

Մեզ անհրաժեշտ է փորձանոթ, գազը տարածող գործիք

Ընթացքը

Սկզբում մենք փորձանոթի բերանը պինդ փակեցինք կափարիչով, հետո պոմպի միջոցով մենք գազը տարածեցինք փորձանոթի մեջ: Հետո ժամանակի ընթացքում կափարիչը սկսեց շարժվել և շատ մեծ արագությամբ թռչեց:

Մենք, երբ որ գազը ներս էինք տարածում նրա մեջ մոլեկուլները սկսեցին ավելի արագ շարժվել և այդ պատճառով էլ կափարիչը թռչեց:

Ճնշում

Տարբերակ 1

1 և 2 չորսուները խորասուզված են ջրում այնպես, որ Բ և Գ նիստերը գտնվում են անոթի հատակից նույն մակարդակի վրա:

I. Ա նիստի վրա նվազագույն ճնշումն է:

Պատ.՝ 1)

II. Դ նիստի վրա առավելագույն ճնշումն է:

Պատ.՝ 4)

III. Բ և Գ ճնշումը նույնն է:

Պատ.՝ 2)

IV. Որպեսզի կարողանանք հաշվել անոթի հատակին հեղուկի ճնշումը, հարկավոր է իմանալ հեղուկի խտությունը և սյան բարձրությունը:

Պատ.՝ 1)

V. h=400մ p=ƍgh=1030կգ/մ39,8Ն/կգ400մ=4040000

ƍ=1030կգ/մ3

g=9,8Ն/կգ

________________

p-?

Պատ.՝ 4)

Տարբերակ 2

Ա, Բ, Գ և Դ սկավառկները տեղավորված են ջրում:

I. Ա սկավառակի վրա ճնշումը ամենափոքրն է:

Պատ.՝ 1)

II. Դ սկավառակի վրա ճնշումը ամենամեծն է:

Պատ.՝ 4)

III. Բ և Գ սկավառակների ճնշումը նույնն է:

Պատ.՝ 2)

IV. Անոթի հատակի և պատերի վրա հեղուկի ճնշումը ուղիղ համեմատական է հեղուկի խտությանը:

Պատ.՝ 2)

V. h=2,5մ p=ƍgh=800կգ/մ39,8Ն/կգ2,5մ=19600Պա

ƍ=800կգ/մ3

g=9,8Ն/կգ

_______________

p-?

Պատ.՝ 2)

Տարբերակ 3

I. Հեղուկի մեջ նույն խորության վրա, ճնշումը բոլոր ուղղություններով նույնն է:

Պատ.՝ 3)

II. Եթե հեղուկի մեջ ընկղմված մարմնի վրա մեծացնում ենք ընկղման խորությունը գործադրած ճնշումը մեծանում է:

Պատ.՝ 1)

III. Ջրով լցված անոթի հատակում գտնվող մետաղյա սկավառակի վրա ճնշումը կմեծանա, եթե անոթի մեջ իջեցնեն փայտյա չորսուն:

Պատ.՝ 1)

IV. Անոթի հատակին հեղուկի ճնշումը կախված չէ անոթի հատակի մակերեսից:

Պատ.՝ 1)

V. h=25մ p=ƍgh=1030կգ/մ39,8Ն/կգ25մ=20200Պա

g=9,8Ն/կգ

ƍ=1030կգ/մ3

___________________

p-?

Պատ.՝ 1)

Տարբերակ 4

Ա, Բ, Գ և Դ սկավառակները դասավորված են ջրով անոթի մեջ:

I. Դ սկավառակի վրա ճնշումն ամենամեծն է:

Պատ.՝4)

II. Ա սկավառակի վրա ճնշումն ամենափոքրն է:

Պատ.՝1)

III. Բ և Գ սկավառակների վրա ճնշումը նույնն է:

Պատ.՝2)

IV. Որպեսզի կարողանանք հաշվել անոթի պատերին հեղուկի ճնշումը, պետք է իմանալ հեղուկի խտությունը և սյան բարձրությունը:

Պատ.՝1)

V. h=5սմ p=ƍgh=13600կգ/մ39,8Ն/կգ5սմ=6700Պա

ƍ=13600կգ/մ3

g=9,8Ն/կգ

______________

p-?

Պատ.՝3)